«وحید چاووش» مستندساز مطرح سینمای کشور در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس با انتثاد از مدیران رسانه ملی اظهار داشت: من معتقدم شرایط ویژه امروز ایجاب می‌کند که چشم‌هایمان را باز کنیم و دست و پای سینمای مستند را آزاد بگذاریم. شما می‌پرسید وظیفه فیلمساز چیست، اما من از زاویه دیگری نگاه می‌کنم: فیلمساز کار خود را انجام می‌دهد، مسئله اینجاست که مدیران چه تغییری در رویکردشان ایجاد خواهند کرد!

وی افزود: به‌نظر من اساساً جمهوری اسلامی علاقه‌ای به سینمای مستند ندارد؛ به‌ویژه سینمای اجتماعی. چرا! چون مستند را به سمت ویژگی‌های خاصی سوق داده‌اند. امروز عمده تولیدکننده مستند، تلویزیون و نهادهای وابسته به آن هستند. اگر موضوع و نگاه فیلمساز با چارچوب‌های آن‌ها هم‌خوانی داشته باشد، از اثر استقبال می‌کنند؛ در غیر این صورت، حتی اگر اثر ارزشمند باشد، کنار گذاشته می‌شود.

او ادامه داد: این نگاه باید تغییر کند. نمونه‌اش را هم همین تلویزیون نشان داد؛ جایی که وقتی فضای اندکی باز شد و چهره‌های جدیدی روی آنتن آمدند، دیدیم چه اتفاقات خوبی رخ داد. مثلاً حضور سعید لیلاز در شبکه یک یا حتی صحبت‌های عباس عبدی نشان داد وقتی فرصت حرف‌زدن داده شود، نتیجه مثبت خواهد بود.

کارگردان مستندهای «سقف آسمان» و «خبرنگار جنگ» با بیان این مطلب که من معتقدم در حوزه فرهنگ، این نوع ممیزی همیشگی که تلویزیون اعمال کرده نه درست است و نه کارآمد؛ اظهار داشت: باید فضا باز شود و همه صداها شنیده شوند. اگر قرار است درباره جنگ ۱۲ روز فیلم ساخته شود، باید همه طیف‌ها حق ساخت داشته باشند: هم روایت فتح، هم مستندسازان مستقل مثل مهرداد اسکویی. تنها در چنین فضایی است که سینمای مستند زنده خواهد شد و قهر سیستم با آن پایان می‌یابد.

وی یادآور شد: اما مشکل اصلی سینمای مستند مدیریت تلویزیون است؛ مدیریتی که از بالا و به‌صورت هلیکوپتری تعیین می‌شود. این مشکل فقط مربوط به این دوره نیست؛ همیشه همین‌طور بوده. با این حال در سه چهار سال اخیر، اوضاع بدتر هم شده. مدیران جدید با رویکردی تند و افراطی، بسیاری از مدیران توانمند پیشین را کنار زدند. آن‌ها می‌گویند درهای همکاری باز است، اما تجربه من خلافش را نشان می‌دهد؛ در همین دوره اخیر، فعالیت من در تلویزیون به کمترین میزان خود رسیده است.

او ادامه داد: طرح‌هایی که من ارائه می‌دادم، همان زمان هم توسط همین آقایانی که امروز خودشان را حزب‌اللهی و متعهد می‌دانند، رد می‌شد. جالب است؛ همان‌ گروه که به عنوان اصلاح طلب و لائیک می‌نامیدند خیلی راحت تر در آن دوره کار ساختم.

کارگردان مستندهای «علی پسر موسی» و «روزگار یک چهل ساله» تصریح کرد: اصل ماجرا همین‌جاست؛ مشکل در ساختار مدیریتی تلویزیون است. مدیریتی که از بالا و به شکل هلیکوپتری چیده می‌شود. یک نفر در بالا منصوب می‌شود و او هم دوباره افراد موردنظرش را از بالا می‌چیند. این سیستم از پایین شکل نگرفته؛ کسی تهیه‌کننده نبوده، بعد بشود تهیه‌کننده ارشد، بعد مدیر گروه و سپس مدیر شبکه. چنین مسیری وجود ندارد. شما حتی یکی از این افراد را نمی‌توانید نشان دهید که سابقه مدیریت فرهنگی داشته باشد.

وحید چاووش در پایان این گفت و گو خاطرنشان کرد: همین‌جاست که مشکل به وجود می‌آید: آن مدیر نه من را می‌شناسد، نه کارنامه‌ام را می‌داند، نه سواد فرهنگی لازم را دارد. او از بالا گذاشته شده و هیچ نسبتی با واقعیت میدانی ندارد. در نتیجه، مشکل منِ مستندساز این نیست که چه بسازم یا نسازم—من آماده کار هستم—مشکل این است که مدیر بالادستی اصلاً زبان من را نمی‌فهمد و درکی از کاری که می‌خواهم انجام بدهم ندارد.